DINOSOURUSSE KAN NIE LEES NIE - FOTOBEWYS

Emma (2) se klomp wilde, woeste speelgoed-dinosourusse verslind graag boeke. Ongelukkig beteken dit nie hulle kan lees nie.

MOENIE HIERDIE BOEK EET NIE!

Ek is al van kleins af mal oor rympies. Tot vandag toe onthou ek nog die rympies waarmee my oupas en oumas ons kleintyd vermaak het.

My onnutsige oupa aan my pa se kant, wie se name ek dra, het graag vir ons rympies vol onhebbelike woorde geleer, wat ons dan in lekker moeilikheid laat beland het as ons dit later ewe niksvermoedend vir Ma en Pa voorgedra het.

My ouma aan my ma se kant is tot vandag toe ’n skatkis van ou kleuterrympies, en sy het dit kleintyd altyd graag met ons gedeel.

         Dit is dalk een van die redes waarom ek ’n paar jaar gelede begin kinderrympies skryf het. Ek is versot op die ritme en rym en lawwigheid wat uit ’n lekker kindervers borrel.

Oor die jare het ek ’n paar bundels die lig laat sien: Wurms met tamatiesous, Oempakadoempa, ’n Brulpadda in my tas, My boetie dink hy’s Batman, Holderstebolder, Kougom in my hare en Op die punt van my tong.

         Dit is deesdae vir my ’n reuse-lekkerte om vir my eie kinders rympies voor te lees - en te hoor hoe dit hulle inspireer om op hul beurt self te begin rympies opmaak! ’n Paar jaar gelede het ek gewonder: Sou dit moontlik wees om ’n boek te skryf met ’n rympie vir elke dag van die jaar?

         Dit sal ’n enorme uitdaging wees, dit het ek uit die staanspoor besef. Nie net omdat dit sou beteken ek moet met 365 splinternuwe rympies (en een vir ’n skrikkeljaar) vorendag kom nie, maar ook omdat so ’n boek nogal dik sou wees – en duur om te publiseer.

Ek het ’n jaar of wat met die idee rondgeloop voordat ek dit gewaag het om die voorstel aan my uitgewer te opper. Tot my verbasing was sy dadelik opgewonde oor die idee.

         En so het die groot werk begin.

         Hoe op dees aarde skryf ’n mens 366 kinderrympies?

         Een geluk was dat ek met hierdie uitdaging weggetrek het op ’n tydstip toe ek weer ernstig begin draf het. So, ek het dit elke oggend deel van my drafroetine gemaak: Gaan draf tien of vyftien kilometer en probeer met ten minste drie of vier idees vir nuwe rympies by die huis aankom.

         Die paar maande waarin ek aan daardie rympies gewerk het, was van die lekkerste en kreatiefste skryftye wat ek ooit beleef het. (En as bonus het ek heelwat fikser geword!) Op my drafroete rondom Naval Hill hier in Bloemfontein het ek oorgenoeg tyd gehad om met lawwe idees rond te speel ...

• Wat gebeur met woorde wat niemand meer ken nie (hoort hulle nog in die woordeboek of is daar iewers ’n aftreeoord vir woorde)?
• Hoekom is daar so min rympies oor erdvarke?
• Wat sal gebeur as daar ’n haai in die skool se swembad beland – of as een van jou klasmaats op ’n dag op ’n grassnyer skool toe ry?
• Hoe vang mens ’n haas?
• Wat beteken die woord “boemtjakketjak”?
• Kan jy ’n rympie lees terwyl jy op jou kop staan?
• Wat sal gebeur as jou oupa ’n troetelkrokodil aanskaf?
• Hoekom dra bere nie klere nie?
• Wat kruip alles in jou oom se wilde, woeste baard (en in jou naeltjie!) weg?
• Wat sal gebeur as ’n sebra weier om die sebraoorgang te gebruik?

         Daar was limerieke, haikoes, tongknopers, ’n touspringrympie, vormgedigte. Rympies oor Kersfees, Paasfees, die seisoene, skrikkeldag, Valentynsdag (en, les bes, erdvarke!).

Ek weet nie of ek al ooit tevore so lank of hard aan ’n projek gewerk het nie. Die eindresultaat was ’n manuskrip wat ’n hele dikke lêer volgelê het.

         My uitgewer het een van my gunsteling-illustreerders, Zinelda McDonald, oorreed om die illustrasies te doen – iets wat op sig self ’n enorme taak moes wees. 

         En die eindresultaat het pas verskyn: ’n stewige, kraakvars hardebandboek van 312 bladsye met die allermooiste omslag en illustrasies waarop ek eindeloos trots is.

Die titel is Moenie hierdie boek eet nie! ’n Rympie vir elke dag van die jaar. 

En ek beplan om volgende jaar dag vir dag weer saam met my kinders die pret te herleef wat ek met die skryf van hierdie rympieboek gehad het.

VYF VRAE AAN CHRIS VENTER

1. Hoe het jy in die wêreld van kinderboekillustrasies beland? Is dit iets waarin jy al van kleins af belang gestel het?

Ek het destyds grafiese ontwerp by die Kaapse Skiereiland Universiteit van Tegnologie studeer. Tydens hierdie era in my lewe het ek vinnig agtergekom dat ek eerder gemaak is vir die wêreld van illustrasie as dié van grafiese ontwerp. In my tweede jaar het bekroonde illustreerder Piet Grobler die rol van illustrasielektor ingeneem. Ek het baie vinnig besef wie hy is en hoe belangrik sy invloed as ’n mentor sou wees en deur hom het ek meer en meer begin leer oor die kinderboekillustrasie-industrie.

My goeie vriend en mede-illustreerder Dale Blankenaar het saam met my geswot . Ons is albei grootliks beïnvloed deur Piet in hierdie tye voordat ons enige iets geweet het van die industrie. Hoe meer ons geleer het, hoe meer het ons albei besef dat dit vir ons bedoel is. Ná die studies het ek van my portfoliowerke begin uitstuur na opvoedkundige uitgewers sowel as uitgewers soos LAPA en NB Uitgewers. Almal besluit toe om my ’n kans te gee en ’n paar projekte later het ek ’n naam in die industrie begin ontwikkel. Ek sal vir ewig baie dankbaar wees teenoor al die mense wat my ’n kans gegee het.

2. Vertel kortliks hoe jou kreatiewe proses verloop vandat jy ’n teks ontvang totdat die illustrasies voltooi is.

Dis gewoonlik anders met elke projek omdat elke uitgewer hulle teks op ’n ander manier aan my deurgee. Sommige uitgewers, soos opvoedkundige uitgewers, is baie meer spesifiek met wat hulle wil hê. Ander gee my baie meer vryheid om kreatief te wees. Ek verkies natuurlik die laaste opsie as ek moes kies.

Gewoonlik wanneer ek ’n teks kry, sal ek dit deurlees en begin dink aan ’n styl en medium wat die teks die beste sal pas. Ek sal ’n bietjie nadink daaroor. Ek is nogal lief daarvoor om by koffiewinkels te gaan sit en idees uit te teken. Dit help baie om uit die werkspasie te kom as ek nodig het om te dink oor dinge. My werkspasie is vir my ’n plek van aksie.

So, sodra ek ’n plan van aksie het, tree ek in my studio in en sit dit om in aksie. Soms sal ek direk op die rekenaar werk met my Wacom-tablet (digitale tekenbord). Ander kere hou ek van tradisionele mediums ingescan en gemeng met digitale kuns.

Elke teks is anders en die navorsing wat ek doen, verskil dikwels afhangende van die tipe teks. Ná die navorsings fase begin ek deur eers baie rowwe lyne te teken om uitleg aan te dui. Dan speel ek bietjie rond met kleure en tegnieke. Ek hou daarvan om eers die hoofkarakters te ontwikkel en dan die res van die wêreld rondom hulle op te bou. Ek werk dan aan alles totdat ek ’n finale produk het en wanneer dit klaar is, stuur ek klein jpeg samples aan die redakteur per e-pos en wag dan om te hoor of enige korreksies nodig is.

Sodra als goedgekeur is, stuur ek die groter prente deur Wetransfer of Dropbox aan die redakteur. 

3. Jy het pas ’n fantastiese nuwe leesreeks van Wendy Maartens geïllustreer, met hervertellings van die klassieke Jakkals-en-Wolf-stories. Was dit ’n lekker projek?

Dit was een van die lekkerste projekte wat ek nog ooit gedoen het. Ek het as kind begin as ’n realistiese kunstenaar, maar deur Piet Grobler se invloed het ek al hoe meer begin wegbreek van daardie soort werkswyse omdat ek my eie unieke manier van merkmaak wou ontdek. Vandat ek sewe jaar terug begin illustreer het, was elke projek vir my eintlik oefening of eksperimentering met style, tegnieke en medium.

Met Jakkals en Wolf voel dit of ek uiteindelik ’n vorm van totale gemak met my eie persoonlike merkmaak gevind het. Dis iets wat ek graag vorentoe wil neem in nuwe projekte as ek kan. Nie elke projek is reg vir hierdie tipe merkmaaktegniek nie. Ek wag eintlik vir die regte projekte om as platforms te dien vir hierdie tegniek van my.

Die stories was lekker laf en ek wou graag ’n nuwe kleurvolle en moderne stempel daarop plaas. Een van my gunstelingdinge was om vir Jakkals ’n bewegende “jellie”-lyf te gee met rubberarms. Sy arms en bene in my prente werk nie anatomies korrek nie. Ek wou hom graag buigsaam en geanimeerd maak op ’n komieklike manier. Ek het gevind dat dit baie goed werk met sy agterbakse persoonlikheid. Hy kan homself in enige situasie in- en uitwurm met sy woorde, so sy liggaam raak soos ’n visuele uitbeelding van sy karakter. Ek dink sy bewegende arms en stoute uitdrukkings herinner my ’n bietjie aan ’n skelm slang.

Die papperige Jakkals kontrasteer weer met die sterk Wolf wat ’n bietjie meer stewig lyk. Jakkals is beslis my gunsteling van die twee, maar al my simpatie lê by die arme Wolf wat die heeltyd vir Jakkals se streke val. Die stories het my baie laat lag en dit was heerlik om daaraan te werk. Ek het my bes probeer om my eie genot oor te dra aan die kinders deur my illustrasies.

Ek is baie dankbaar aan Wendy Maartens, dat sy haar teks so lekker geskryf het. Ek is ook baie dankbaar dat Miemie du Plessis, kinderboekuitgewer van LAPA UItgewers, die teks aan my gestuur het en my vertrou het daarmee. Daar is ses boekies in die reeks en ek het vir elkeen ’n ander soort gevoel probeer gee. Daar is byvoorbeeld een storie waar Jakkals en Wolf die heeltyd langs ’n rivier is, terwyl die volgende boeke op ’n berg of op ’n plaas of in die nag of in ’n woudarea afspeel. So dit het my baie gehelp om vir elkeen sy eie gevoel te gee. Ek glo ook die kinders gaan al ses van hierdie stories baie geniet omdat hulle so anders is.

4. Wat is die grootste uitdagings vir ’n kinderboekillustreerder wat in ons mark wil werk?

Daar is baie uitdagings. Daar is ’n soort innerlike trots wat gehandhaaf moet word om daardie vlammetjie van passie aan die brand te hou. Elke illustreerder het daardie vlammetjie in hulle. Soveel dinge in die wêreld voel of dit die vlammetjie wil doodblaas. Ons moet byvoorbeeld dikwels luister na ander mense se idees eerder as wat ons ons eie mag gebruik op ons eie maniere. Sulke dinge laat ons soms uitbrand omdat ons eintlik wesens is van innerlike uitdrukking, nes die skrywers met wie ons werk.

Baie mense wil ons met kleingeld of met blootstelling vir maande se werk betaal. Blootstelling is baie gaaf, maar ek kan uit ondervinding sê dat dit nie kos op die tafel sit nie. Vir my om illustrasiewerk te doen is dieselfde as vir enige ander mens wat ’n beroep het en wat betaal word vir ’n diens.

Ons is visuele skrywers wat nie altyd erkenning kry nie. Die media in ons land wil ons nie altyd raaksien nie. In ons eie land kry ons nie genoeg die kans om genoem te word in tydskrifte, op televisie of in koerante nie. Baie van ons voel maar gefrustreerd en op ons eie, en ek weet van talle ongelooflik talentvolle illustreerders wat eerder oorsee wil ontvlug om groener weivelde te soek. Dis eintlik baie hartseer.

Ons is dikwels wesens wat deur emosie bestuur word. Ons leer hoe om daardie emosies te heg aan die emosies van die skrywers deur ons prente te bou op die skrywers se woorde. Aan die begin van enige jong illustreerder se werkslewe kan daardie emosies en trots teen hulle tel, maar met genoeg oefening kan dit gebalanseer word en onder beheer gesit word. Ek voel enigiets kan mooi uitwerk as dit die kans gegee word om volwassenheid te bereik. So, hierdeur wil ek eintlik vir die werkgewers vriendelik vra om die jong talent in ons land te help in hul onervarendheid om daardie volwassenheid te bereik. Daar is nie veel leerskole in ons land vir hierdie spesifieke bedryf nie. Almal moet dit leer op hul eie reis.

Vir die jong illustreerder wat nou eers begin, wil ek graag die volgende sê: Staan sterk, sluk jou trots en leer eers hoe om met respek te praat en hoe om sperdatums te haal. Bou ’n goeie reputasie en lewer gehaltewerk. Wees goedgesind teenoor die mense wat vir jou werk gee. As jy kan hou by hierdie dinge, sal jy raakgesien word. Werk ook in jou eie tyd aan jou eie produkte en projekte. Dit gaan daardie vlammetjie wakker hou. Ek belowe dit.

5. Watter drie illustreerders se werk bewonder jy (en waarom)?

Dis amper onmoontlik om net drie mense te kies, so ek sluit sommer ’n vierde kandidaat in net om myself beter te laat voel oor hierdie vraag!

Jon Klassen:

Jon Klassen is soms ’n illustreerder en soms ’n skrywer daarby. Sy werk het 'n tipe eenvoud wat so goed en slim speel met die teks dat die prente en die teks een onskeibare produk word. Ek hou van hoe sy boeke my kan laat lag. Dit is nie net vir kinders nie, maar vir volwassenes ook.

Shaun Tan:

Ek hou van Shaun Tan oor sy absoluut ongelooflike verbeelding en gebruik van medium. Ek kan ure lank wegraak in die wêrelde wat hy skep. Hy het die vermoë om met beelde te praat sonder om enige woorde te gebruik, en daardeur kan hy enigiemand op ’n reis deur ’n wonderland vat.

Quentin Blake:

Ek is baie lief vir Blake se los, abstrakte lyne en sy meesterlike gebruik van waterverf. Dit is iets wat my eie werkswyse baie help wegbreek het van realisme af.

Liz Climo:

Liz is een van my gunsteling-cartoon-illustreerders. Haar eenvoudige styl en grappies is iets wat my so baie laat lag. Ek hou veral daarvan omdat dit vir my ’n mengsel van kinderboek en strokiesprente is. Dit leen so bietjie uit albei genres uit en raak ’n produk op sy eie. Ek wou nog altyd my eie strokiesprente maak soos dit. Ek hou daarvan om mense te laat lag met prentjies. Liz se oulike en onskuldige humor is my gunsteling-tipe humor. Dit het nie nodig om op enigiemand se tone te trap nie.

VYF VRAE AAN JAN VERMEULEN

 1. Jy was lank stil nadat jou veelbekroonde jeugroman Geraamtes dra nie klere nie in 2000 verskyn het – en toe kom jy laas jaar asof uit die bloute en wen LAPA se jeugromankompetisie met Asem. Waarom die lang skryfstilte?

In die tyd het ek nie ophou skryf nie. Ek het gereeld probeerslae vir jeugromanwedstryde en selfs vir die Groot Romanwedstryd ingestuur. Maar telkens die “jammer ons het nie goeie nuus vir jou nie”-briefie van die uitgewers gekry. In dieselfde tyd het ’n klomp omwentelinge in my lewe bygedra tot ’n skrywersbyl wat stomp geraak het. Maar die liefde het weer alles nuut geslyp. Kom ons glo die volgende boek sal nie ook vyftien jaar vat om op die rakke te staan nie.

2. Asem takel moeilike kwessies soos mishandeling en dwelmmisbruik kaalvuis. Was dit vir jou moeilik om hieroor te skryf?

In Asem skryf ek nie oor persoonlike aan-die-eie-lyf-ervaringe nie. In daardie sin was dit nie moeilik om daaroor te skryf nie. Ek het nooit soos my ouer broers met ’n beddegoed-belt pak gekry nie. Ek het dit net dikwels aanskou. My pa was my genadig, want ek was die baba in die huis en seker te klein vir die belt. Buitendien was die oorkoepelende atmosfeer in ons huis sorgsaam en liefdevol, selfs toe my kwaai pa nog geleef het. Maar nie alle “babas” in ons families en samelewing is so gelukkig nie. En om daaroor te skryf is nie altyd maklik nie.

3. Het jy die boek spesifiek vir die jeugromanwedstryd geskryf, of het jy reeds aan die idee gewerk toe jy van die kompetisie te hore kom?

Asem was basies klaar geskryf (met ’n ander naam). Maar toe my dogter my van LAPA se wedstryd vertel, begin die groot geskaaf. Nuwe navorsing. Karakters wat meer groei. Nuwe kinkels. Nuwe intriges. Nuwe motiewe. Lanklaas het ek so hard in ’n kort tyd gewerk om ’n boek genoeg woema te gee om dit vir ’n jeugromanwedstryd te kan inskryf.

4. Wat was vir jou die moeilikste deel van die skryfproses met Asem?

Soos met Asem, is die skryfproses self vir my altyd ’n groot lekkerte, navorsing en herskryf ingesluit. Dit is die spanningsvolle wag vanaf die oomblik wanneer ek die manuskrip oor die Poskantoor se toonbank stoot tot die klaar-boek in my hand rus (indien wel) wat erg is.

5. Wat is die beste skryfraad wat jy ooit gekry het?

Gee nooit jou onvoltooide werk of ’n manuskrip wat afgekeur is sommer vir enige een om te lees nie. Enige negatiewe kritiek of selfs goedbedoelde opmerkings kan op daardie stadium verwar of vals hoop gee. Loop maar die alleenpad van skryf en herskryf (soms met die raad van keurders en kenners). Mens haal tog nie ’n ongebore baba uit die baarmoeder, wys hom vir vriende en familie en sit hom weer terug dat hy verder kan groei nie. Ná die suksesvolle geboorte kan almal die nuweling na hartelus geniet of uitmekaar beoordeel. Dit het Johann Jordaan my veertig jaar gelede geleer toe ek vroeg in die hoërskool sy korrespondensieskryfkursus, Kortpad na Knap Kortverhale, gedoen het.

VYF VRAE AAN THERESA VAN BAALEN

1. Kortliks, wie is Sanri Steyn, oor wie jy nou reeds ses boeke geskryf het?

Sanri Steyn is ’n twaalfjarige meisie wat daarvan droom om eendag ’n joernalis te wees. Maar sy wil nie sommer enige joernalis wees nie. Sy wil die beste, beroemdste joernalis óóit wees ... Superjoernalis Sanri Steyn.

2. Is daar enige ooreenkomste tussen jou en Sanri?

Toe ek twaalf was, was ek baie soos Sanri. Ek was nuuskierig, ek het altyd ’n slim antwoord gehad vir alles (wat my gereeld in die moeilikheid laat beland het, want onderwysers en ander grootmense hou nie daarvan as kinders terugpraat nie). Ek wou egter nooit ’n joernalis word nie, maar ’n skrywer, en nes Sanri het ek daarvan gedroom dat my naam op almal se lippe sal wees ... Superskrywer Theresa van Baalen. Vandag is ek steeds nuuskierig, maar ek het geleer om (partykeer) stil te bly en nie altyd terug te praat nie.

3. Wat is van die lekkerste terugvoering wat jy tot dusver oor die reeks gekry het?

Ná die eerste twee Sanri-stories verskyn het, het Sanri ’n e-pos van ’n dogtertjie ontvang wat gevra het Sanri moet nog van haar opwindende speurverhale vir LAPA stuur. Dit was vir my heerlik om te kry, want dis juis wat ek met Sanri probeer bereik het: om die “outydse” tipe speurverhaal (wat my gunsteling-leesstof was as kind) op ’n vars manier te benader en dit só te skryf dat vandag se kinders plesier daaruit sal put. Ek het ook vroeër vanjaar, tydens besoek aan ’n paar skole, besef dat die seuns Sanri net soveel geniet soos die meisies. Ek het lank gewonder of seuns aanklank sou vind by ’n vroulike hoofkarakter, en dalk is dit die feit dat Sanri en Markus ’n span is, of dalk, in die lig van die opwinding en aksie, maak die geslag van die karakters nie vir die lesers saak nie, maar iets omtrent Sanri werk vir almal.

4. Wat is die uitdagings wanneer jy 'n hele reeks boeke oor karakters soos Sanri en Markus skryf?

Dit vat nogal kophou om te verseker Sanri en Markus se persoonlikhede skemer deur in elke boek en dat ek nie hulle karaktereienskappe met mekaar verwar nie. Ek moet ook rekord hou van klein details sodat ek myself nie in verdere stories verspreek nie, byvoorbeeld straatname, die dinge waarvoor Markus allergies is (magrietjies laat hom nies, maar laventel nie), hulle juffrou en sommige klasmaats se name, die feit dat Raaiselfontein se Kerkstraat geen kerk het nie, ensovoorts. As kind het ek dit verpes as ’n reeksskrywer nie sy feite (wat hy self geskep het) kon regkry nie! Daarby is dit beslis ’n uitdaging om elke keer met ’n vars nuwe idee vir ’n storie vorendag te kom en dit só te skryf dat dit inpas by die reeks. Maar gelukkig is die moontlikhede eindeloos.

5. Wat is vir jou die lekkerste deel van die skryfproses? En die slegste?

Vir my is die lekkerste deel van die skryfproses om te sien hoe ’n storie ontvou. Ek is die heel eerste leser van die stories wat ek skryf, en dit gebeur min dat ek werklik aan die begin van ’n storie weet wat in die middel gaan gebeur. Ek weet gewoonlik waar ek die storie wil begin en hoe ek dit wil eindig, maar die gedeelte tussen die begin en die einde is dikwels vir my net so ’n groot verrassing soos vir die lesers. Die slegste deel van die skryfproses is om die storie te laat gaan as dit uiteindelik kant en klaar is, en die uitgewer is tevrede. Ek treur gewoonlik ’n hele paar dae en sukkel om my gedagtes by ’n nuwe storie te bepaal, en verrig allerhande fisiese take om my aandag af te lei. Dan, ná ek al die magrietjiebosse gesnoei het, die huis van bo tot onder blinkskoon gemaak het en die motor gestofsuig het, is ek gewoonlik gereed om ’n nuwe storie aan te pak. Dis wanneer die lekkerte van voor af begin.

* Die twee nuutste Sanri Steyn-boeke, Die monsters van Middernagstraat en Die nag van die weerwolwe, is nou in boekwinkels beskikbaar - of bestel dit direk by LAPA Uitgewers: (012) 401 0700 of lapa@lapa.co.za

VYF VRAE AAN MARITA VAN DER VYVER

Fotograaf: Francois Pistorius

 1. Jy het al soveel boeke die lig laat sien, jou boeke word gereeld vertaal en oorsee uitgegee. Maak die verskyning van 'n nuwe boek jou steeds opgewonde?

Daar is nie soveel boeke vertaal en oorsee uitgegee soos ek graag sou wou hê nie, hoor. In elk geval nie genoeg om my hier oorsee aan die lewe te hou nie. Maar elke keer as ek dit in die openbaar sê, dink mense ek is maar net vals beskeie, so ek het opgehou om dit te sê. Ja, die oomblik wanneer ek ’n nuwe boek die eerste keer in my hande hou en die bladsye ruik en die papier onder my vingers voel, is die één oomblik wanneer al die sukkel en swaarskry van skryf steeds vir my die moeite werd voel.

2. Kan jy onthou wat die eerste vonk was wat tot die skryf van Al wat ek weet gelei het?

’n Insident in my motor toe ’n onbeskofte Franse fietsryer my heeltemal onnodig uitgeskel het, en my liewe, saggeaarde man my nie “verdedig” het nie. Toe begin ek wonder oor stilbly en wegkyk, en wanneer mens moet praat en wanneer mens moet stilbly, en wat sou gebeur het as ek so ontsteld was dat ek ’n ongeluk gemaak het ... Daardie insident het gelei tot die ongelukstoneel in Al wat ek weet, waarin Gabriel se ma dood is. Vreemd hoe verbeelding werk, nè.

3. Gabriel is regtig ’n onvergeetlike karakter. As jy saam met drie karakters uit enige van jou boeke middagete kon gaan eet, wie sou dit wees? 

Gabriel, beslis, omdat ek hom beter wil leer ken. En Hanna Hoekom se babasussie, Ariel, wat teen dié tyd 'n tiener met rooi hare sal wees (Swemlesse vir 'n meermin) omdat ek dink sy en Gabriel sal van mekaar hou. En dan moet ek seker ook ’n “grootmens” nooi om vir my geselskap te hou as die tieners verveeld raak met my. Ek dink ek sal vir Mart Vermaak uit Die dinge van 'n kind kies – omdat sy, soos ek, nooit vergeet het hoe dit voel om ’n tiener te wees nie.  

4. Hoe het jy dit reggekry om jou so oortuigend in die wêreld van performance poetry in te grawe? Was dit 'n uitdaging om die gedigte/lirieke te skryf? 

Ek het baie navorsing op internet gedoen en met performance poets gepraat en letterlik ure lank YouTube-videos gekyk – wat heeltemal te lekker was om soos “navorsing” te voel – maar ek het ook deur die jare drie tienerseuns in die huis gehad. Veral die jongste, Hugo, het onophoudelik rap en hiphop geluister, wat my moontlik meer verdraagsaam teenoor hierdie soort geraas gemaak het as baie ander “grootmense”. Die rympies het gevoel soos ’n terugkeer na my tienerjare toe ek ’n universiteitsbeurs met my gedigte gewen het. In D.J. Opperman se poësie-laboratorium op Stellenbosch het ek soveel ontsag vir digters ontwikkel dat ek heeltemal ophou dig het. Dis omtrent die enigste genre wat ek nog nie aangedurf het in my gepubliseerde werk nie. Daarom was dit vir my héérlik om op so ’n beskeie manier weer met woorde en rym te speel in hierdie boek. 

5. Watter deel van die skryfproses geniet jy die meeste? En wat is vir jou die slegste deel daarvan?  

Die begin, wanneer ek die karakters en die storielyn uitdink en die moontlikhede nog eindeloos is, is vir my altyd opwindend. Daarna voel dit met elke paragraaf wat ek skryf asof ek hekke agter my toemaak; die paadjie word al hoe nouer en steiler, omdraai word al hoe moeiliker. Die aakligste deel is as al die hekke toe is, die paadjie is gekies, die storie is geskryf en nou moet dit geredigeer word. Dit voel altyd vir my soos om my antwoorde in ’n skooleksamen weer ’n keer deur te lees terwyl ek eintlik buite wil gaan speel.

VYF VRAE AAN FANIE VILJOEN

1. Kaptein Verdwyn is die nuutste in ’n hele rits boeke wat reeds uit jou pen verskyn het. Maak die verskyning van ’n nuwe boek jou steeds opgewonde?

Ja, dis altyd lekker om ’n nuwe boekbaba in die hande te hou. Wat lesers nie weet nie, is dat alles wat ’n mens skryf nie altyd boeke word nie, daarom is elke boek ’n groot genade.

2. Kan jy onthou wat die vonk/inspirasie was waaruit die storie ontstaan het?

Om onsigbaar te wees het my nog altyd gefassineer. Ek het selfs iewers nog ’n koerantuitknipsel wat verduidelik hoe die weermag daarmee eksperimenteer. Ek het die idee gebruik en dit saamgevoeg met selfoon-apps wat kinders vandag ken. 

3. Noem drie dinge wat jy sou doen as jy ’n dag lank onsigbaar kon word.

Ek sal in mense se huise gaan “spook” speel, inglip by die fliek en skoolboelies se ore frommel.

4. Hoe verloop jou dag? Het jy ’n vaste skryfroetine?

Ek lees soggens die koerant aanlyn, drink koffie en begin dan skryf. Facebook bied afleiding. Namiddag sal ek dalk aan ander skryfwerk aandag gee, soos die skryf van artikels vir die Hoezit!-webblad, e-pos antwoord of admin doen. Ek probeer ook om meer gereeld te skilder. Teen laatmiddag gaan ek gym toe. Ek is teen tienuur al in die bed met ’n boek.

5. Wat is die heel beste skryfraad wat jy ooit gekry het?

Gaan sit net op jou boude en begin skryf.

Besoek gerus Fanie se webtuiste: www.fanieviljoen.co.za

5 redes waarom kinders versot is op reeksboeke

Byna twee jaar gelede het ek e-pos gekry van ’n ma wat vertel het hoe haar tienjarige seun, wat altyd ’n trae leser was, begin het om die Professor Fungus-boeke te verslind. Twee weke gelede kry ek weer e-pos van dieselfde ma, wat vertel haar seun is intussen met ’n vorm van disleksie gediagnoseer, maar hy is steeds ’n groot Professor Fungus-aanhanger en het onlangs spesiale vermelding in die klas gekry omdat hy so goed lees.

            In die verlede is daar dikwels neergesien op reeksboeke. Dit is beskou as nie “literêr” genoeg nie en daar is selfs beweer dit maak van kinders lui lesers. Deesdae besef baie ouers, onderwysers en bibliotekaresses gelukkig dat ’n lekker boekereeks dikwels die perfekte manier is om ’n huiwerige leser se leeslus te prikkel.

            Maar waarom hou kinders so baie daarvan om ’n reeks boeke te lees waarin dieselfde karakters verskyn?

1. Die karakters voel soos ou vriende. Eintlik is dit geen verrassing nie. Waarom kyk jy graag na jou gunsteling-TV-reeks? Heel moontlik omdat jy daarvan hou om te sien wat die karakters, met wie jy nou al goed vertroud is, in elke episode aanvang. Wanneer ’n leser byvoorbeeld ’n nuwe Zackie Mostert-boek optel, weet hy reeds wie hy tussen die blaaie gaan teëkom – die ondeunde Zackie en sy beste pel, Vincent, die klaerige mevrou Langenhoven van langsaan met haar nare kat, en Anton die skoolboelie wat sy bes probeer om Zackie se lewe te versuur.

2. Jy kan voorspel of jy van die storie gaan hou. Om ’n boek te kies waarvan jy hou, is nie altyd so maklik nie. Is jy al ooit deur ’n mooi voorblad of ’n oulike titel verlei om ’n boek te koop of uit te neem wat later blyk glad nie in jou smaak te val nie? Jong lesers het dieselfde probleem. Reeksboeke maak die keuse vir hulle makliker. As jy ’n Stalmaats-boek of ’n Nova-boek (Fanie Viljoen) of ’n Thomas@-boek (Carina Diedericks) gelees en daarvan gehou het, hoef jy waarskynlik nie te wonder of die res van die reeks in jou smaak gaan val nie.

3. Herhaling is pret. Onthou jy Saartjie se weerbarstige krul? Of Galpil van Trompie-faam wat almal “Ou Perd” genoem het? Of Liewe Heksie se groottoon wat so in die grond geboor het as sy verleë was? Deel van die lekkerte van ’n reeks boeke is om bekende sêgoed of frases of gewoontetjies telkens raak te loop. By Einstein se snor! (Soos professor Fungus sal sê.)

4. Reeksboeke het versamelwaarde. Ek was van kleins af ’n ywerige versamelaar – ek het in verskillende stadiums enige iets van seëls tot Pokémon-skyfies versamel. My reeksboeke het ’n ereplek op my boekrak. Al die Twilights en Harry Potters en Thomas@-boeke op my rak staan mooi langs mekaar, in volgorde – soos dit enige goeie versamelaarsitem betaam. As ek ’n reeks begin aankoop, háát ek dit as die omslagontwerp mettertyd verander of as ek ’n uitgawe kry wat anders lyk as die res – want tipies versamelaar wil ek hê al my boeke moet bymekaar pas.

5. Dit laat jou naels kou. Die navraag wat ek die meeste via my webtuiste en Facebook kry, is: Wanneer verskyn die volgende Stalmaats-boeke? Daar het nou reeds sestien boeke in die reeks verskyn. Elke boek kan afsonderlik gelees word, maar die stories volg ook logies op mekaar, met storielyne waarop algaande voortgebou word. Die aankondiging van die nuwe boeke se titels en die bekendmaking van die omslae op Stalmaats se Facebook-groep word deesdae met groot entoesiasme afgewag. Ek kry selfs boodskappe waarin lesers my probeer oorreed om solank te verklap wat volgende gaan gebeur! (Hou nog net ’n bietjie uit – nommer 17 en 18 verskyn later vanjaar!)

So, daar het jy dit – vyf goeie redes om jou kind aan reeksboeke bekend te stel. En moenie kla as jy binnekort boekwinkel toe moet ry om die res van die reeks aan te skaf nie ...